door Luther Zevenbergen
« Zumurrude » heet de eerste cd van het Gentse multiculturele trio Tri a Tolia. In een spannend spel tussen de cello van Lode Vercampt, de qanun van Osama Abdulrasol en de zang van Melike Tarhan worden de westerse, Arabische en Turkse tradities samengebracht. De groep beheerst de kunst van het weglaten, zodat het transparante en intense geluid je als luisteraar de muziek in zuigt. Nieuwsgierig geworden reisde ik naar Gent voor een interview met de Turkse zangeres van de groep.
Melike Tarhan is al lang muzikaal actief in diverse projecten. Zo was ze al te horen in projecten van Olla Vogala en Dirk Brosse. Een grotere bezetting rond de leden van Tri a Tolia bracht al eerder de cd “Macar” uit bij Harmonia Mundi, en ook die cd werd goed ontvangen. Ze is geboren en getogen in Gent, maar door haar Turkse ouders kwam ze al vroeg i aanraking met Turkse muziek. Dat mondde reeds in haar studententijd uit in optredens binnen de Turkse gemeenschap van Gent.
” Ik heb Germaanse talen gestudeerd en terwijl ik dat deed begon ik gewoon hier en daar te zingen. Zo ben ik me meer en meer in gaan interesseren en heb ik geprobeerd zo veel mogelijk bij te leren. Ik vind het ook belangrijk om steeds nieuwe dingen te leren. Je hebt iets geleerd en dan zoek je weer naar iets nieuws.”
“Toen ik daar studeerde, was ik meer mijn eigen studie aan het maken. Je hebt daar een enorme Turkse gemeenschap en alle verschillende tradities zijn daar aanwezig. Niet alleen die van de streek van mijn ouders, centraal Anatolië, meer ook van het oosten en zuidoosten. Dat is een prachtige traditie, waar ik een beetje verliefd op ben geworden. Dat zijn niet alleen Koerden, maar ook veel Alevieten. Bijna in elk Alevitisch gezin staat een saz en die mensen leven daar veel meer mee.
Na haar tijd in Berlijn leerde ze Osama Abdulrasol kennen. Osama speelt qanun, het Arabische hakkebord. Ook hij is zeer actief in diverse projecten. Als muzikant, maar ook als producer.
“Als Irakees heeft hij weer zijn eigen muziek meegenomen en heeft daarnaast ook veel westerse invloed. Hij heeft ook veel westerse muziek bestudeerd. Klassiek, jazz, folk, van alles.”
Inmiddels is ze met Osama getrouwd en hebben sinds kort een kind, dat niet toevallig Zumurrude heet. “Gent is een stad met veel muzikanten, die elkaar ook kennen. Ik ben daar door Osama meer ingerold. Hij had al die contacten al. Ik ben nu, met mijn kind, veel selectiever geworden. Ik heb ook dingen afgezegd omdat ik me er niet in kon vinden. Ik doe alleen dingen waar ik echt helemaal in geloof.
Goede muzikanten en het moet muziek zijn die mij raakt. Niet echte amusementsmuziek. Ik heb dat wel gedaan, maar daar kan ik minder mee. Het moet intiemer zijn, of meer voor culturele centra.”
Opvallend is de sterke band die Melike en Osama hebben met de Vlaamse folkwereld. Melike ziet ook een overeenkomst tussen de interesse die zij en veel Turkse jongeren hebben en de toenemende belangstelling van Vlaamse jongeren voor hun eigen traditie.
“Daarnaast ben ik ook geïnteresseerd in de Turkse klassieke muziek. Daar ben ik ook mee opgeroeid omdat mijn moeder een groot liefhebber was. Ze zat die liederen altijd mee te zingen en ken ik er dan ook veel van buiten.” Tri a Tolia wordt compleet gemaakt door de inbreng van cellist Lode Vercampt. Ook al een bekende in het wereldje. “Het is eigenlijk heel toevallig tot stand gekomen. Lode, de cellist speelde in onze grotere groep en we speelden heel graag samen met hem. De klank van de qanun en de cello, dat gaat heel goed samen. De qanun is redelijk hoog. Lode kan heel laag spelen, van die baspartijen, maar ook hele hoog melodielijnen. We kregen een keer een optreden aangeboden waar slechts budget was voor een trio. We wilden dit wel graag doen. Tijdens de repetitie bleek deze samenstelling heel goed te werken en we hebben meteen maar een demo gemaakt. Die kwam via in handen van Michel van Achter, van Homerecords. Hij belde ons om te vertellen dat hij een cd wilde uitbrengen met deze muziek.”
Wie de cd beluistert zal het opvallen dat de verschillende tradities heel organisch samensmelten. Het likt dan ook alsof de muziek goed is uitgedacht, of het een product is van lang samenspelen. Niets blijkt minder waar.”
“Door het verzoek van Michel kwam het eigenlijk heel spontaan tot stand, want we hadden helemaal niet gepland om met Lode een trio te vormen. Michel wilde een afspraak maken om over de cd te praten. Dus ik moest snel aan de slag. Ik zei hem: “Ja hoor, ik heb nog wel andere nummers.” Maar het waren slechts onuitgewerkte ideeën. Voor de opnamen is Lode hier vier keer geweest. We hebben een nummer steeds een paar keer gerepeteerd en dan opgenomen. Er stond eigenlijk maar weinig vooraf vast. Ik had op dat moment hele kale partituren, eigenlijk alleen de melodie. Osama en Lode hebben tijdens de sessies voor de arrangementen gezorgd.”
De kale, transparante arrangementen, een van de sterke punten van de cd, zijn dus door improvisatie tot stand gekomen.
“Dat is vaak zo, dat de beste dingen spontaan gekomen. Het is allemaal heel natuurlijk ontstaan, het is ook mijn geluk dat ik dit met Osama en Lode heb kunnen doen.”
Ook al heeft Melike nog drie jaar aan het conservatorium gestudeerd, ze houdt er niet zo van om muzikale ideeën uit te schrijven. Ze neemt het meestal direct op minidisc op en werkt dat dan later uit.
“Ik wilde heel graag de techniek leren van de westerse zang. Daarom ben ik naar het conservatorium gegaan, maar muziek noteren vond ik heel lastig. Maar ik heb gelukkig een paar vriendinnen van het conservatorium die het leuk vinden om te helpen met het uitschrijven. Voor hen zitten er van die rare ritmes in. Ze vragen me dan wat ik nu toch weer heb bedacht.”
Het titellied van de cd is genoemd naar een prinses uit de sprookjes van Duizend en een nacht. Op de cd wordt deze figuur ook geïntroduceerd. Wat er echter niet bij vermeld is, is dat het nummer en de cd eigenlijk naar Melike’s dochter vernoemd zijn. “Het titellied heb ik geschreven toen ze nog maar een paar dagen oud was. Ze lag dan in mijn armen. Ik was toen met die liedjes bezig voor de cd en het moest allemaal rap gebeuren. Het is dus eigenlijk een wiegelied. De liederen op de cd hebben allemaal in zekere zin liefdesteksten, behalve “Zumurrude”. Toch past het er wel bij, want ik ben eigenlijk ook verliefd op haar.”